sluiten
Welke rol speelt brachytherapie (inwendige bestraling) bij de behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker? Hoe zijn de effectiviteit en bijwerkingen in vergelijking met chirurgische verwijdering van de prostaat en uitwendige bestraling alleen? Wat zijn de voordelen van brachytherapie voor verschillende patiëntengroepen? Het West-Duitse prostaatcentrum in het KLINIK am RINK geeft u informatie op basis van de nieuwste wetenschappelijke bevindingen.
Als prostaatkanker vroeg genoeg wordt ontdekt - op een moment dat de tumor beperkt is tot de prostaat - heeft brachytherapie alleen of in combinatie met uitwendige bestraling en hormoontherapie de hoogste biochemische vrijheid van terugkeer (geen toename van PSA in het bloed na de therapie). Dit geldt voor zowel vroege als gevorderde stadia van de ziekte. Uitwendige bestraling alleen leidt echter tot even goede resultaten in vergelijking met radicale chirurgie.
De gelijkwaardigheid of superioriteit van brachytherapie ten opzichte van chirurgische verwijdering van de tumor is de afgelopen jaren duidelijk aangetoond in een groot aantal onderzoeken; het meest recent in een zeer indrukwekkende retrospectieve analyse die in 2020 werd gepubliceerd door Kaiser Permanente, Los Angeles Medical Center (1). In dit onderzoek was de biochemische vrijheid van recidief voor patiënten die brachytherapie kregen 10 jaar na de behandeling 82 procent vergeleken met 57 procent na externe bestraling en slechts 52 procent na chirurgie.
Een 10-jarige follow-up van de zogenaamde PROTECT-studie (2), ook gepubliceerd in 2020, en de meta-analyse (3) van 52.000 patiënten gepubliceerd door Prof. Peter Grimm in 2012 toonden ook de gelijkwaardigheid of superioriteit van brachytherapie ten opzichte van chirurgie aan.
De huidige consensus over de effectiviteit van brachytherapie wordt ook weerspiegeld in de aanbevelingen van zowel de Duitse Vereniging voor Urologie (DGU) als de Duitse Vereniging voor Radiotherapie (DEGRO) in hun richtlijnen.
#Tip: Prostate Cancer Results Study Group (PCRSG) De Prostate Cancer Results Study Group (PCRSG), geleid door Prof. Grimm, heeft een hulpmiddel voor patiënten ontwikkeld waarmee het mogelijk is om de genezingspercentages van alle moderne therapievormen te vergelijken, afhankelijk van het risicoprofiel van de tumor. Ga voor meer informatie naar https://prostatecancerfree.org/
Literatuur
(1)Goy BW, Burchette R, Soper MS et al: Ten-Year Treatment Outcomes of Radical Prostatectomy Vs External Beam Radiation Therapy Vs Brachytherapy for 1503 Patients With Intermediate-risk Prostate Cancer. Urology 020 Feb;136:180-189. doi: 10.1016/j.urology.2019.09.040. Epub 2019 Nov 5.
(2) Neal DE, Metcalfe C, Donovan JL et al: Ten-year Mortality, Disease Progression, an Treatment-related Sitde Effects in men with Localised Prostate Cancer from the ProtecT Randomised Controlles Trial Accordingto Trreatment Received. Eur Urol. 2020 Mar;77(3):320-330. doi: 10.1016/j.eururo.2019.10.030. Epub 2019 Nov 24.
(3) Grimm P, Ignace Billiet I, Bostwick D et al. Comparative analysis of prostate-specific antigen free survival outcomes for patients with low, intermediate and high risk prostate cancer treatment by radical therapy. Resultaten van de Prostate Cancer Results Study Group. BJUI 109, Suppl. 1, 22-29, 2012
Verschillende onderzoeken, waaronder een Amerikaans onderzoek door wetenschappers van de Universiteit van Californië in Los Angeles (1), tonen aan dat brachytherapie in combinatie met externe bestraling leidt tot de beste genezingskans bij prostaatkankerpatiënten met een snelgroeiende, agressieve tumor. Zo was het sterftecijfer als gevolg van prostaatkanker na 5 jaar slechts 3 procent voor patiënten die werden behandeld met brachytherapie in combinatie met externe radiotherapie, vergeleken met 13 procent na externe radiotherapie alleen en 12 procent na chirurgie. De studie werd in 2017 gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift JAMA.
# Reden Als de prostaat operatief wordt verwijderd, is het vaak zo dat uitlopers van de tumor zich al buiten de incisiemarge bevinden en na de operatie blijven groeien. Bij brachytherapie daarentegen worden marginale gebieden van de prostaat ook meegenomen in de bestraling. Daarom kunnen tumoren met kapselovergroeiing beter worden behandeld met radiotherapie dan met chirurgie.
Literatuur
(1) Kishan AU, Cook RR, Ciezki JP, et al: Radicale prostatectomie, externe bestraling of externe bestraling met brachytherapie boost en ziekteprogressie en mortaliteit bij patiënten met gleason score 9-10 prostaatkanker. JAMA 2018; 319 (9): 896-905
De invloed van het type behandeling op het risico op het ontwikkelen van uitzaaiingen in een later stadium werd duidelijk aangetoond door de JAMA-studie van 2017 (1), die werd uitgevoerd bij ongeveer 1.800 patiënten: Volgens deze studie was de kans op metastasen na een gecombineerde therapie van HDR afterloading en externe radiotherapie statistisch significant lager dan na chirurgische verwijdering van de prostaat. Dit wordt ook weerspiegeld in het sterftecijfer als gevolg van de gevolgen van metastase. Na 7,5 jaar was dit 17 procent in de groep patiënten bij wie de tumor eerder operatief was verwijderd en slechts 10 procent bij patiënten die gecombineerde brachytherapie kregen.
# Statistieken tonen aan dat in 10 tot 15 procent van de gevallen de kanker binnen de eerste paar jaar na de behandeling terugkomt. Dit kan gebeuren als een "lokaal recidief" in de prostaat of als uitzaaiing in andere organen of weefsels.
Literatuur
(1) Kishan AU, Cook RR, Ciezki JP, et al: Radicale prostatectomie, externe bestraling of externe bestraling met brachytherapie boost en ziekteprogressie en mortaliteit bij patiënten met gleason score 9-10 prostaatkanker. JAMA 2018; 319 (9): 896-905
Langetermijnstudies tonen aan dat brachytherapie in sommige gevallen niet alleen betere genezingspercentages heeft, maar ook aanzienlijk minder bijwerkingen, langetermijngevolgen en minder verlies van levenskwaliteit. In 2011 publiceerde het Journal of Clinical Oncology een wetenschappelijk onderzoek (1) waarin de langetermijngevolgen van een prostaatkankeroperatie werden vergeleken met die van brachytherapie. De zogenaamde SPIRIT-studie (Surgical Prostatectomy vs. Interstitial Radiotherapy Intervention Trial) toonde een duidelijke superioriteit van brachytherapie met betrekking tot urinecontinentie en seksuele functie. Volgens het onderzoek hadden patiënten bij wie zaadjes werden geïmplanteerd nauwelijks incontinentie, een betere erectiele functie en een significant hogere kwaliteit van leven dan patiënten bij wie de prostaat tijdens een operatie werd verwijderd. Brachytherapie was ook veel beter dan chirurgie wat betreft de tevredenheid van de patiënt.
Het ProtecT-onderzoek (Prostate Testing for Cancer and Treatment) (2) onder ongeveer 1600 patiënten toonde aan dat patiënten die een prostaatoperatie hebben ondergaan het meeste last hebben van de gevolgen van de behandeling. Na zes jaar was 17 procent van de geopereerde patiënten nog steeds afhankelijk van maandverband vanwege urineverlies. Terwijl 67 procent voor het begin van het onderzoek nog een erectie had waarmee ze seks konden hebben, was dat na zes jaar nog maar 12 procent. De resultaten van een onderzoek door de zorgverzekeraar BARMER (3) zijn ook duidelijk. Volgens dit onderzoek klaagde 70 procent van degenen die een operatie hadden ondergaan over erectieproblemen, 53 procent over seksuele desinteresse en ongeveer 16 procent over urine-incontinentie. Eén op de vijf bevestigde ook operatiegerelateerde complicaties zoals hevig bloedverlies of darmletsel.
Literatuur
(1) Crook JM et al. Comparison of health-related quality of life 5 years after SPIRIT: Surgical prostatectomy versus interstitial radiation intervention trail. J ClinOncol.2011 Feb1; 29(4):362-8. Epub 2010 Dec 13.
(2) Donovan JL, Hamdy FC, Lane JA, et al: Patient-Reported Outcomes after Monitoring, Surgery, or Radiotherapy for Prostate Cancer; ProtecT Study Group. N Engl J Med. 2016 Sep 14.
(3) Verslag 2012 van het GEK-ziekenhuis in Barmer
Het verwijderen van de prostaat met behulp van een chirurgische robot (DaVinci-methode) leidt niet tot een lager percentage incontinentie en impotentie na de behandeling in vergelijking met conventionele chirurgie. Integendeel: een laag aantal gevallen kan zelfs de kwaliteit van de behandeling in gevaar brengen en het risico op complicaties verhogen.
Dit is de conclusie van een Australische studie (1) die in 2018 werd gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift "The Lancet". Volgens de studie klaagde hetzelfde aantal patiënten over incontinentie en impotentie na 6, 12 en 24 maanden - ongeacht of ze een minimaal invasieve operatie met de Da Vinci-robot ondergingen of een open operatie volgens de conventionele methode. Een review gepubliceerd in 2017 (2) en een studie uit 2019 (3) door het gerenommeerde Memorial Sloan Kettering Cancer Centre in New York laten soortgelijke ontnuchterende resultaten zien. Ook hier vonden de auteurs van de studie geen verbetering in de kwaliteit van leven van de mannen wat betreft hun continentie en seksuele functie na het ondergaan van robotgeassisteerde chirurgie.
Met betrekking tot brachytherapie betekent dit dat zowel zaadimplantatie als HDR afterloading aanzienlijk betere resultaten kunnen opleveren in termen van continentie en erectiele functie dan na verwijdering van de prostaat met een chirurgische robot. Dit is gebaseerd op grote vergelijkende onderzoeken naar bijwerkingen, langetermijngevolgen en levenskwaliteit.
Literatuur
(1) Coughlin GD, Yaxley JW, Chambers SK, Occhipinti S, Samaratunga H, Zajdlewicz L, Teloken P, Dunglison N, Williams S, Lavin MF, Gardiner RA.: Robot assisted laparoscopic prostatectomy versus open radical retropubic prostatectomy: 24-month outcomes from a randomised controlled study. Lancet Oncol. 2018 Aug;19(8):1051-1060.
(2) Ilic D1, Evans SM, Allan CA, Jung JH, Murphy D, Frydenberg M : Laparoscopische en robotgeassisteerde versus open radicale prostatectomie voor de behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Sep 12; BJU Int. 2018 Jun;121(6):845-853.
(3) Capogrosso P et al: Are We Improving Erectile Function Recovery After Radical Prostatectomy? Analyse van patiënten die de afgelopen tien jaar zijn behandeld. Eur Urol. 2019 Feb; 75(2): 221-22
Veel mannen vrezen na een succesvolle behandeling van prostaatkanker opnieuw een kwaadaardige tumor te ontwikkelen. Vooral radiotherapie wordt ervan verdacht het ontstaan van darm- en blaaskanker te bevorderen. In het geval van brachytherapie is er echter geen wetenschappelijk bewijs dat deze angst ondersteunt.
Uit een groot vergelijkend onderzoek van het British Columbia Cancer Agency (1) onder meer dan 6400 mannen bleek bijvoorbeeld dat patiënten met gelokaliseerde prostaatkanker bij wie zaadjes waren geïmplanteerd vijf of tien jaar na de behandeling geen hoger risico hadden op een tweede tumor dan mannen bij wie de prostaat via een operatie was verwijderd. Dit gold niet alleen voor secundaire maligniteiten buiten het bekken, zoals longkanker, maar ook voor tumoren van de blaas en het rectum.
Een andere grootschalige studie uit de VS (2) waarbij 2120 patiënten betrokken waren, toont ook aan dat mannen die brachytherapie ondergaan niet bang hoeven te zijn voor een hoger risico op het ontwikkelen van een tweede tumor. Dit geldt zowel voor zaadimplantatie als voor HDR afterloading in combinatie met externe radiotherapie.
# Reden Dankzijstate-of-the-art computertechnologie en het gebruik van beeldvormingstechnieken, maakt brachytherapie het mogelijk om het doelgebied tot op de millimeter nauwkeurig te bepalen en de prostaat haarfijn te bestralen. Dit heeft als voordeel dat de tumor wordt vernietigd zonder het omliggende gezonde weefsel, zoals de blaas, de dikke darm of de sluitspier, te beschadigen.
Literatuur
(1) Hamilton SN et al: Incidentie van tweede maligniteiten bij prostaatkankerpatiënten behandeld met low-dose-rate brachytherapie en radicale prostatectomie. Int J Radiat Oncol Biol Phys.2014 Nov 15;90(4):934-41. doi: 10.1016/j.ijrobp.2014.07.032. Epub 2014 Sep 17.
(2) Huang J, Kestin LL, Wallace M et al: Analyse van tweede maligniteiten na moderne radiotherapie versus prostatectomie voor gelokaliseerde prostaatkanker. Radiother Oncol 2011 Jan;98(1):81-6. doi: 10.1016/j.radonc.2010.09.012. Epub 2010 Oct 14.
